19.YÜZYIL SİVİL MİMARİ ÖRNEĞİ HARİKA BİR KONAK : SELİM SIRRI PAŞA KONAĞI

İçinde tarihten kalıntılar barındıran her yapı farklı konulara ve ya farklı hayatlara misafir olma fırsatı sunar bizlere. Benimde hoşuma giden budur aslında. Daha önce farklı hayatların sürdüğü bu yapılara bizler duymadığımız ilginç tarihi bilgiler öğrenmeye gideriz. İzmit’te pek çok eski konak bulunur. Bu konakların çoğu Osmanlı döneminden günümüze ulaşmış ve restore edilerek ziyaretçileriyle buluşma fırsatı yakalamış. Bu günkü gezi yazımızın da konusu Osmanlı Devleti döneminde İzmit’te görev yapmış dönemin önemli şahsiyetlerinden Selim Paşa’nın İzmit’te yaşadığı dönemde yaptırdığı konağı. Bugün; gezmek için Selim Sırrı Paşa Konağı adıyla araştırıp ziyaret edebileceğiniz bu güzel konağı sizler için gezip çok güzel bilgilerle yine sizlerle paylaşıyorum. Öncelikle bu güzel konağın 19. Yüzyıl sivil mimarlık örneği olduğunu belirtip, büyük şansızlıklar atlattığını notlarımıza ekleyelim. Yapılan restorasyon çalışmaları ve büyük uğraşların ardından yenilenen konak, bütün özellikleri yansıtılarak en ince ayrıntısına kadar mükemmel bir çalışmayla eski halinden farksız, birebir aynı şekilde ziyaretçilerini beklemeye başlamış. Restorasyonu 4 yılda tamamlanan konağı ziyaretimiz sırasında rehberlerimiz daha detaylı bilgilerle bizlere eşlik ediyor. 

Selim Paşa’nın yaşamından ilginç olaylar konağın güzelliği kadar ilgimizi çekti. Konağın içinde az zarar gören bölümler aynı bırakılmış, restorasyonun eskiye ne kadar yakın olduğunu buradan anlayabiliyoruz. Konak dışarıdan 3 katlı gibi görünüp aslında 4 katlı, çok küçük bir ara katı var, ev haremlik ve selamlık olmak üzere iki bölümden oluşuyor. Çok ilginç bir detay harem bölümünün merdivenleri, diğer bölüme göre daha geniş. Bunun sebebi de kadınlar ve çocuklar daha rahat çıkabilsin diye. Biraz konağın sahibi Selim Sırrı Paşa’nın hayatından kısa bilgilerle devam edelim ve konağımızla bu bilgileri bağdaştıralım. Vidin doğumlu olan Selim Paşa “ Sırrı”  mahlasını kullanmıştır. Selim Paşa’nın  ilk görev aldığı yer Vidin hükümet dairesinde katipliktir. Bir süre sonra Vidin’de vali olarak bulunan Hakkı Paşa maiyetinde İstanbul’a gelmiş, eğitimini tamamlamış, Hakkı Bey’in yeğeniyle evlenmiştir. Selim Paşa’nın özellikle benim çok dikkatimi çeken görevi Osmanlı Devleti’nin ilk Genel Yol İşleri Gezici Müfettişliği görevine atanmış olmasıdır. Bu görev Osmanlı’da uygulamaya geçiyor ve bu görevi üstlenen ilk kişi de konağın sahibi Selim Sırrı Paşa. Bu görevi sırasında Rumeli, Anadolu ve Suriye’de yapılan şoseleri denetleyen ve sağlamlaştıran Selim Sırrı Paşa başarılı görevi sonrası konağı yaptıracağı İzmit’e mutasarrıf olarak atanmış. Konak mevki olarak yüksek bir noktada. Bu ayrıntının da Selim Sırrı Paşa’nın evinden şehirde yer alan herhangi bir olayı gözlemlemesine olanak sağladığı söylenebilir.

 İzmit’te yaşayanlar ve ya ziyaret edenler bilir, uzun yürüyüş yolunun sağında ve solunda ağaçlar bulunur, bu ağaçları da Selim Sırrı Paşa diktirmiş. Yıllarca farklı coğrafyalarda Genel Yol İşleri Gezici Müfettişliği görevini yapan Selim Sırrı Paşa İzmit’e birçok yol yaptırmıştır. Konağı ziyaretinizde Selim Sırrı Paşa’nın bizzat kullandığı üç eşyayı da görebilirsiniz. Konak yangın ve çeşitli badireler atlattığı için maalesef o zamandan bugüne kullanılan diğer eşyaları görmek mümkün değil. Restorasyonla birlikte döneme uygun birçok eşya konağa yerleştirilmiş, yani dönemin özelliklerini, kültürünü en azından görerek daha iyi kavrayabiliyorsunuz. Salonda yer alan şekerlik ve çay servisi yapılan tepsilerin altında kadife bir bez kaplı. Bu şekilde bezle kaplanmasının nedeni de eşyaların herhangi bir masa üzerine konulurken ses çıkartıp, misafirlerin rahatsız olmasına engel olmak. Bu ayrıntı da o dönemde ne kadar özenli davranıldığını dikkat edildiğini gösteren bir özellik.

Konağın iç mekan duvar bezemeleri orjinallerine birebir uygun olarak tekrar yapılmış. Zamanında ise iç tasarımın Dolmabahçe Sarayı’nın restorasyonu için gelen ressamlar tarafından tezyin edildiği rivayet edilmektedir.Tekrar Selim Sırrı Paşa’nın yaşamından İzmit mutasarrıflığı görevinin son dönemine biraz bakalım. Selim Sırrı Paşa Fransız Koleji’nin yapımı sırasında kulesine Fransız bayrağı çekildiğinden bayrağı yarısına indirtmiş, inşaata engel olmuştur. Kolejin Çarşıbaşı Caddesi’ni daraltan duvarını yıktırmıştır. Bu olay üzerine Fransız elçisinin şikayet ve müdahalesi sonucunda da görevinden alınmıştır. Selim Sırrı Paşa’nın mezar taşı üzerinde de hayatının kısa bir kesiti yer alıyor. Ferah bir alanda yer alan bu güzel konağı rehber eşliğinde en ince detayına kadar sıkılmadan gezebilirsiniz. Konak restarasyon uygulamasıyla da “ Tarihi Kentler Birliği 2011 Uygulama Ödülünü” nü de kazanmıştır. Eğer tarihi bir gezi yapmak ve dönemin özelliklerini hakkında bilgi edinmek isterseniz Selim Sırrı Paşa Konağını ziyaret etmenizi öneririm. Bir sonraki gezi yazımızda görüşmek dileğiyle…